แชร์ลูกโซ่ เป็นคำที่หลายคนคุ้นเคยแต่ก็ยังตกเป็นเหยื่ออยู่บ่อยครั้ง ธุรกิจเหล่านี้มักมีการชักจูงที่น่าสนใจ และอาจดูเหมือนเป็นโอกาสที่ดี แต่ถ้าไม่ระวังพอ เพื่อน ๆ อาจพบว่าตัวเองถูกหลอก และสูญเสียเงินจำนวนมากได้ บทความนี้จะมาบอกเล่าถึงวิธีสังเกตและป้องกันตัวเองจากการตกเป็นเหยื่อของแชร์ลูกโซ่แบบเข้าใจง่าย
แชร์ลูกโซ่คืออะไร?
แชร์ลูกโซ่ (Ponzi Scheme) คือการหลอกลวงที่ใช้โครงสร้างเครือข่าย โดยรายได้หรือผลประโยชน์ที่ได้มาจะมาจากการหาสมาชิกเพิ่มเข้ามา ไม่ได้เกิดจากการขายสินค้า หรือบริการจริง แต่จะเน้นให้ผู้เข้าร่วมลงทุนชักชวนคนอื่นเข้ามา ซึ่งเงินที่ได้มาก็มาจากคนใหม่ที่เข้ามา ไม่ใช่จากการทำธุรกิจที่แท้จริง
สังเกตโมเดลธุรกิจให้ดี
แชร์ลูกโซ่จะเน้นการชวนคนใหม่เข้ามาต่อ ๆ กันไป จุดสำคัญคือ รายได้ของเพื่อนๆ จะไม่ได้มาจากขายสินค้า แต่มาจากค่าชวนเพื่อน ชวนคนรู้จักมาเพิ่ม เพราะฉะนั้นถ้าเจอธุรกิจที่ชวนแต่อย่างเดียว และดูเหมือนขายของจะเป็นแค่กิมมิคไปเพื่อให้มีเรื่องเล่าแค่ภายนอกเท่านั้น ให้เพื่อน ๆ สงสัยไว้ก่อนเลยว่าอาจจะเป็นแชร์ลูกโซ่ก็ได้
- เน้นการชวนคนมากกว่าเน้นขายสินค้า: ธุรกิจที่ดูเหมือนจะดี แต่กลับเน้นให้เพื่อนๆ ชักชวนคนเข้ามามากกว่าการขายสินค้า หรือบริการที่มีอยู่จริง
- ผลตอบแทนเกินจริงและรวดเร็ว: ถ้าธุรกิจบอกว่าเพื่อน ๆ ว่าจะรวยเร็วหรือได้ผลตอบแทนสูงมาก ๆ โดยที่ไม่ต้องทำงานหนัก ให้สงสัยไว้ก่อน เพราะธุรกิจที่แท้จริงมักต้องใช้เวลาและความพยายาม
- ค่าธรรมเนียมการเข้าร่วมสูง: หลายครั้งแชร์ลูกโซ่จะเก็บค่าธรรมเนียมการสมัครเข้าร่วมสูงมาก โดยสัญญาว่าคุณจะได้เงินคืนอย่างรวดเร็ว นี่เป็นกลลวงที่ทำให้คนเสียเงินโดยที่ไม่ได้รับอะไรคืนมา
- ไม่มีผลิตภัณฑ์จริงๆ หรือผลิตภัณฑ์ไม่มีมูลค่า: บางธุรกิจอาจอ้างว่ามีสินค้า แต่สินค้าเหล่านั้นอาจไม่มีคุณภาพหรือราคาเกินจริง จุดสังเกตสำคัญคือ ถ้าธุรกิจนั้นเน้นการชวนคนมากกว่าการขายสินค้า ให้ระวังไว้ว่าอาจเป็นแชร์ลูกโซ่
ก่อนร่วมลงทุน หรือ ทำธุรกิจก่อนใครต้องตรวจสอบ
ไม่ว่าจะเป็นการลงทุนรูปแบบไหนก็ตาม ก่อนที่เพื่อน ๆ จะตัดสินใจลงทุนควรศึกษาข้อมูลบริษัท ผลประกอบการให้รู้จริงก่อน เพราะไม่เช่นนั้นอาจตกเป็นเหยื่อของกลโกงแชร์ลูกโซ่ได้ มาจำเอาไว้ 3 ข้อง่าย ๆ ก่อนเสียเงินลงทุน
- ค้นหาข้อมูลและรีวิวออนไลน์: ก่อนเข้าร่วมธุรกิจ ควรค้นหาข้อมูลเกี่ยวกับบริษัทหรือองค์กรนั้นๆ นั่งดูรีวิวและข้อร้องเรียนจากผู้ที่เคยเข้าร่วมก่อนเลย ไม่ควรเชื่อใครก็ตาม และหากพบว่ามีคนมากมายที่บอกว่าเป็นการหลอกลวงก็ควรระวัง
- ตรวจสอบสินค้าหรือบริการ: ธุรกิจที่แท้จริงควรมีผลิตภัณฑ์หรือบริการที่มีคุณภาพและสามารถขายได้โดยไม่ต้องพึ่งการชักชวนคนใหม่ ๆ เข้าร่วม ควรตรวจสอบว่าสินค้าหรือบริการนั้นมีคุณภาพจริงหรือไม่
- ตรวจสอบกับหน่วยงานที่เชื่อถือได้: ประเทศไทยมีหน่วยงานกำกับดูแลการลงทุน เช่น ก.ล.ต. (สำนักงานคณะกรรมการกำกับหลักทรัพย์และตลาดหลักทรัพย์) ลองเช็คชื่อบริษัทหรือชื่อโครงการที่เข้าข่ายน่าสงสัย ถ้าไม่มีชื่อในรายชื่อที่ผ่านการรับรองก็ให้คิดก่อนนะว่าอาจจะเป็นแชร์ลูกโซ่
สรุปง่ายๆ ไว้ใช้เป็นแนวทาง
การป้องกันกลโกงทุกรูปแบบคือ การมีสติ เพื่อน ๆ อย่าเพิ่งหลงเชื่อจิตวิทยา คำพูดอันสวยงามที่ทำให้ทุกคนอยากลงทุน เพราะธุรกิจทุกรูปแบบไม่มีการได้ซึ่งรายได้มาแบบก้าวกระโดดง่าย ๆ ไม่ต้องทำอะไร ดังนั้นมาดูแนวทางไว้ป้องกันตัวเองกัน
- ไม่รีบตัดสินใจ: อย่าเพิ่งรีบเข้าร่วมธุรกิจที่มาชักชวนคุณ ควรใช้เวลาในการพิจารณาและตรวจสอบข้อมูลก่อนตัดสินใจ
- ระวังคำโฆษณาเกินจริง: ธุรกิจที่สัญญาว่าจะให้ผลตอบแทนสูงโดยไม่ต้องทำงาน หรือบอกว่าคุณจะรวยเร็ว มักเป็นสัญญาณของการหลอกลวง
- อย่าหลงเชื่อคำพูดของคนรู้จักโดยง่าย: บางครั้งเพื่อนหรือญาติอาจชักชวนคุณเข้าร่วมธุรกิจ แต่ก็ไม่ได้หมายความว่าเขาจะรู้ว่ามันเป็นแชร์ลูกโซ่ ดังนั้น ควรพิจารณาด้วยตัวเองเสมอ
- เช็กข้อมูลกับสำนักงานคุ้มครองผู้บริโภค: หากสงสัยว่าเป็นการหลอกลวง คุณสามารถเช็กข้อมูลกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง เช่น สำนักงานคุ้มครองผู้บริโภค หรือหน่วยงานตรวจสอบธุรกิจ
แชร์ลูกโซ่สมัยนี้มาในรูปแบบใหม่และแฝงตัวเข้ากับเทรนด์ต่าง ๆ ในตลาดออนไลน์ เก่งขึ้น เราก็ต้องรู้ทันมากขึ้น อย่าเพิ่งตกลงอะไรที่รู้สึกว่าแปลก และหมั่นค้นหาข้อมูลเสมอ ปลอดภัยไว้ก่อนจะดีที่สุด
