วันเข้าพรรษา วันสำคัญทางศานาของไทย กับหลากหลายเรื่องควรรู้

วันเข้าพรรษา มีความเป็นมาอย่างไร สำคัญแค่ไหน ดูรายละเอียดได้จากที่นี่

วันเข้าพรรษาถือเป็นวันสำคัญทางพระพุทธศาสนา โดยพระภิกษุจะตั้งปณิธานอยู่ในที่แห่งเดียวตลอดช่วงฤดูฝน ซึ่งโดยปกติแล้วจะมีระยะเวลา 3 เดือน ตามที่กำหนดไว้ในประมวลพระไตรปิฎก เพื่อให้พระภิกษุได้พักจากการธุดงค์และมุ่งเน้นในการเผยแผ่พระธรรมคำสอนของพระพุทธเจ้าในสถานที่ต่าง ๆ แม้ว่าจะมีอุปสรรคเกิดขึ้นในช่วงฤดูฝนก็ตาม วันเข้าพรรษา จึงมีความสำคัญอย่างยิ่งในการป้องกันความเสียหายต่อพืชผลที่ปลูกโดยชุมชน โดยเฉพาะอย่างยิ่งในช่วงฤดูฝน พระภิกษุจึงมารวมตัวกันที่วัดเพื่อศึกษาธรรม แลกเปลี่ยนประสบการณ์ และเสริมสร้างมิตรภาพภายในชุมชนสงฆ์

ประวัติวันเข้าพรรษา ความเป็นมาที่ทำให้รู้ถึงวันสำคัญชัดเจน

วันเข้าพรรษา คือ วันที่พระภิกษุสงฆ์จะจำอยู่วัด เพื่อหลบฝนเป็นเวลา 3 เดือน โดยพระพุทธเจ้าทรงบัญญัติให้พระภิกษุสงฆ์ปฏิบัติ เพราะในสมัยแรกของพระพุทธศาสนา พระพุทธเจ้าไม่ได้กำหนดให้พระภิกษุสงฆ์เข้าจำพรรษา ดังนั้น พระภิกษุสงฆ์จึงออกธุดงค์ไปตลอดทั้งปี แม้แต่ในฤดูฝนที่ชาวบ้านทำไร่นากัน ส่งผลให้พระภิกษุสงฆ์ได้ไปเหยียบต้นข้าวและสัตว์เล็ก ๆ โดยไม่ได้ตั้งใจ ทำให้ชาวบ้านเกิดตำหนิพระสงฆ์ พระพุทธองค์จึงทรงเรียกประชุมคณะสงฆ์และวางกฎให้พระภิกษุสงฆ์เข้าพรรษาเป็นเวลา 3 เดือนในช่วงฤดูฝน

การจำพรรษาแบ่งเป็น 2 ช่วง คือ ช่วงแรกเรียกว่าปุริมพรรษา โดยเริ่มตั้งแต่วันแรกของแรม 1 ค่ำ เดือน 8 จนถึงวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 11 หากไม่จำพรรษาช่วงแรกก็สามารถจำพรรษาช่วงหลังได้ เรียกว่าปัจฉิมพรรษา เริ่มตั้งแต่วันแรม 1 ค่ำ เดือน 9 จนถึงวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 12 แต่พระสงฆ์ที่จำพรรษาช่วงหลังอาจจำพรรษาไม่ครบได้ เนื่องจากมีเวลาให้บิณฑบาตจำกัด ในปีที่มีวันแรม 1 ค่ำ เดือน 8 เกินมา เช่น ในปี 2564 จะถือว่าจำพรรษาช่วงแรกคือในรอบแรม 1 ค่ำ เดือน 8 ซึ่งถ้าคุณสงสัยเข้าพรรษาวันที่เท่าไหร่ ในปี 2567 คำตอบ คือ ตรงกับวันอาทิตย์ที่ 21 กรกฎาคม หรือวันแรม 1 ค่ำ เดือน 8  ส่วนข้อยกเว้นสำหรับพระภิกษุที่จะออกจากวัด โดยไม่ถือว่าผิดกฎ เว้นแต่เกิน 7 วัน คือ 

• การไปพบแพทย์ เพื่อรักษาอาการเจ็ยป่วยของตนเอง หรือบิดามารดา
• การไปเยี่ยมพระภิกษุรูปหนึ่งที่กำลังเดือดร้อน
• การทำกิจกรรมที่เกี่ยวข้องกับวัด เช่น การซ่อมแซมอุปกรณ์ที่ชำรุด
• การเข้าร่วมพิธีกรรมทางศาสนา เพื่อยกย่องเชิดชูคุณความดีของผู้มีพระคุณ

วันเข้าพรรษา ทําอะไรบ้าง แนะนำ 5 กิจกรรมที่น่าสนใจ 

ประเทศไทยมีประเพณีและธรรมเนียมที่เกี่ยวข้องกับวันเข้าพรรษาปฏิบัติกันมายาวนาน เช่น การถวายผ้ากฐินให้พระสงฆ์สวมใส่ขณะศึกษาพระธรรมในระหว่างการบวช ถือเป็นหนึ่งในกิจกรรมทำบุญประจำปีที่สำคัญที่สุดในชุมชนชาวพุทธไทย และเป็นการแสดงให้เห็นวันเข้าพรรษา ความสําคัญ ที่มีมาก เพราะชาวไทยจะมารวมตัวกันเพื่อทำบุญในวันนี้โดยเฉพาะ นอกจากนี้ยังมีกิจกรรมที่น่าสนใจในวันสำคัญอีกหลายกิจกรรมด้วยกัน คือ 

1.การถวายเทียนพรรษา

การหล่อและถวายเทียนพรรษา เนื่องในโอกาสสำคัญทางพุทธศาสนา มีที่มาจากประเพณีกิจกรรมวันเข้าพรรษาการถวายเทียนบูชาตามที่ปรากฏในพระไตรปิฎกและคัมภีร์อัตถกถา เชื่อกันว่าการถวายเทียนบูชาจะทำให้ได้รับผลบุญมากมายและอาจถึงขั้นเป็นตาทิพย์ ประเพณีนี้ปฏิบัติกันมาช้านานในชุมชนชาวพุทธ แม้ว่าจะไม่มีหลักฐานที่ชัดเจนว่าการถวายเทียนในประเทศไทยเริ่มต้นขึ้นเมื่อใด แต่มีบันทึกทางประวัติศาสตร์ปรากฎชัดเจน เช่น จารึกของสมเด็จพระศรีจุฬาลักษณ์ ชี้ให้เห็นว่ามีการถวายเทียนในพิธีกรรมทางศาสนาที่สำคัญในไทยมาช้านาน

ภาพจาก : shutterstock.com/Always_Sunshine

2.การถวายผ้าอาบน้ำฝน

ผ้าอาบน้ำฝน เป็นผ้าชนิดหนึ่งที่พระสงฆ์ใช้ในการอาบน้ำ ซึ่งเป็นสิ่งของมาตรฐานที่พระสงฆ์ใช้ตามหลักพุทธศาสนา  สิ่งของที่พระสงฆ์มีได้จำกัดอยู่เพียง 8 อย่างเท่านั้น คือ ผ้าอาบน้ำ บาตร จีวร เข็ม มีดโกน ตะแกรงกรองน้ำ และมีด ในอดีตพระสงฆ์ที่มีแต่ผ้าอาบน้ำต้องอาบน้ำฝนแบบเปลือยกาย ทำให้ดูไม่ดี คล้ายกับนักพรตนอกรีต พระนางวิสาขาจึงทรงมีพระราชดำริให้ถวายผ้าอาบน้ำฝน เพื่อให้พระสงฆ์ได้เปลี่ยนกับผ้าอาบน้ำปกติได้ กิจกรรมการถวายผ้าอาบน้ำฝน วันเข้าพรรษา จึงได้รับการสืบทอดมาอย่างต่อเนื่องจนถึงปัจจุบัน

ภาพจาก : shutterstock.com/JADEZMITH

3.ทำบุญใส่บาตร

พิธีตักบาตรตอนเช้าวันเข้าพรรษา เป็นประเพณีดั้งเดิมในการถวายอาหารแด่พระสงฆ์ในวัฒนธรรมของชาวพุทธ แม้ว่าจะเป็นกิจกรรมทั่วไป แต่ก็มีประเพณีพิเศษที่บางครอบครัวเลือกที่จะปฏิบัติตาม แม้ว่าจะไม่ใช่ข้อบังคับก็ตาม เพราะวันเข้าพรรษาถือเป็นจุดเริ่มต้นของช่วงเวลา 3 เดือน แห่งการจำวัดของพระสงฆ์ ซึ่งระหว่างนั้นพระสงฆ์จะไม่ได้รับอนุญาตให้ออกจากวัด ด้วยเหตุผลที่ไม่จำเป็นหรือรับคำเชิญไปยังสถานที่ห่างไกล ดังนั้น จึงมักมีการเตรียมอาหารเพื่อถวายแด่พระสงฆ์ในโอกาสอันเป็นมงคลนี้ 

ภาพจาก : shutterstock.com/kawee su

4.ฟังพระธรรมเทศนา

วันเข้าพรรษาเป็นช่วงเวลาที่พระภิกษุสงฆ์ จะบำเพ็ญภาวนาเพื่อศึกษาและสั่งสอนพระธรรมวินัย เพื่อเตรียมสอนให้ประชาชนเมื่อออกจากวัด พร้อมการมีเทศนาวันเข้าพรรษา หลักธรรมสําคัญ ให้ญาติโยมได้เข้ามารับฟังก่อน จึงนับเป็นโอกาสอันดีที่จะได้อบรมสั่งสอนและเผยแผ่พระพุทธศาสนาต่อไปในอนาคต 

ภาพจาก : shutterstock.com/Ekachai prasertkaew

5.การเดินเวียนเทียนรอบโบสถ์

การเดินเวียนเทียนเป็นพิธีกรรมอันศักดิ์สิทธิ์ในศาสนาพุทธ โดยผู้คนจะเดินเวียนเทียนรอบโบสถ์ เพื่อแสดงการสักการะต่อธรรมของพระพุทธเจ้าในวันสำคัญทางพุทธศาสนา การเดินเวียนเทียนประกอบด้วยการเดินวนตามเข็มนาฬิกา 3 รอบ โดยแต่ละรอบจะสื่อถึงคุณธรรมของพระพุทธ พระธรรม และพระสงฆ์ ตามลำดับ ซึ่งถือเป็นกิจกรรมที่ได้รับความนิยมมากในชาวพุทธไทย 

ภาพจาก : shutterstock.com/Vuthiwat A

วันเข้าพรรษา การปฏิบัติตน  เพื่อสร้างความเป็นศิริมงคลให้ชีวิต

วันเข้าพรรษา พระสงฆ์จะมาพร้อมเพรียงกัน และถือเป็นโชคดีของชาวไทยที่จะได้รับโอกาสในการสร้างความเป็นศิริมงคลให้ตัวเองไปด้วย เพราะพระสงฆ์จะไม่ได้เข้าพรรษาเพียงลำพัง แต่หลาย ๆ ครอบครัวก็สามารถเข้าร่วมได้ ด้วยการถือศีลในเทศกาลเข้าพรรษา การทำสมาธิ และการตั้งปณิธานว่าจะทำความดีให้มากขึ้นในช่วงเวลานี้ เช่น การทำบุญตักบาตรทุกวัน การรักษาศีล5 และศีล 8 หากรู้สึกว่าไม่เข้าใจหลักการรักษาศีลอย่างถ่องแท้ ก็สามารถนั่งสมาธิทุกวันเป็นเวลา 15, 30 หรือ 60 นาที ซึ่งสามารถบันทึกการปฏิบัตินี้ไว้ เพื่อติดตามความคืบหน้าและพัฒนาการได้ ถือเป็นวิธีส่งเสริมการทำสมาธิตามคำสอนของพระพุทธเจ้า 

แม้ว่า 3 เดือนอาจไม่เพียงพอที่จะงดแอลกอฮอล์ได้อย่างสมบูรณ์ แต่ก็ยังถือเป็นก้าวสำคัญในการพัฒนาตนเอง จึงทำให้ผู้ที่ดื่มเครื่องดื่มแอลกฮอล์มีความตั้งใจจะงดเหล้าช่วงเข้าพรราเป็นจำนวนมาก นอกจากนี้ การทำบุญ เช่น การถวายเครื่องบูชาที่วัด จะช่วยชำระร่างกาย วาจา และจิตใจให้บริสุทธิ์ การฟังธรรมเทศนาและรักษาศีล  จะช่วยชำระล้างจิตวิญญาณให้ใสสะอาดได้ ดังนั้น จึงควรตั้งเป้าหมายที่จะทำบุญที่วัดทุกวันหรือทุกสัปดาห์ ในช่วงเทศกาลเข้าพรรษานี้ หากอุทิศตนอย่างเต็มที่ ก็จะสามารถปลูกฝังคุณธรรมในใจให้มากขึ้นได้ 

แต่แม้วันเข้าพรรษา ความสําคัญ คือ การบวช แต่ชาวพุทธทั่วไปก็ถือว่าเป็นโอกาสดีที่จะได้ทำบุญ รักษาศีล และทำจิตใจให้บริสุทธิ์ ชาวบ้านจะช่วยกันทำความสะอาดวัด ซ่อมแซมอาคารและส่วนอื่น ๆ ในวัด พร้อมร่วมกันทำบุญตักบาตร บูชา ถวายดอกไม้ ธูป เทียน และของใช้จำเป็น เช่น สบู่ ยาสีฟัน ฟังพระธรรม ศึกษาพระธรรม และรักษาศีลที่วัด บางคนอาจเลือกงดกิจกรรมบางอย่างเป็นกรณีพิเศษ เช่น งดดื่มสุรา งดฆ่าสัตว์ งดการทำบาปทั้งปวง นอกจากนี้ ภายในครอบครัวอาจมีการจัดพิธีให้พรลูกหลาน ส่วนในปี 2567 วันเข้าพรรษาตรงกับวันใด คำตอบ คือ วันอาทิตย์ที่ 21 กรกฎาคมนั่นเอง

ภาพจาก : shutterstock.com/mai111

วันเข้าพรรษา ไม่ได้มีเพียงในไทยเท่านั้น!

ปัจจุบันมีพระสงฆ์จากหลายประเทศ เช่น พม่า ศรีลังกา และญี่ปุ่น เดินทางไปประกอบพิธีวันเข้าพรรษาตามสถานที่สำคัญต่าง ๆ เช่น พุทธคยา ราชคฤห์ สารนาถ กุสินารา ลุมพินี สารนาถ และนิวเดลี ขณะเดียวกันในส่วนอื่น ๆ ของอินเดีย เชื่อกันว่าการทำกฐินถือเป็นการเริ่มต้นของการถือศีลและปฏิบัติธรรมเป็นระยะเวลา 3 เดือน เพื่อเน้นย้ำถึงความสำคัญของการทำความดี ในอินเดีย วันกฐินและวันอาสาฬหบูชา ไม่ได้ถูกกำหนดให้เป็นวันหยุดราชการทั่วประเทศเหมือนวันวิสาขบูชา ส่วนในประเทศอื่น ๆ วันเหล่านี้ไม่ได้มีความสำคัญเท่ากับวันวิสาขบูชาเช่นกัน แต่จะมีการกำหนดวันเข้าพรรษาวันที่เท่าไหร่ที่คล้ายคลึงกันในหลายประเทศของโซนเอเชียที่นับถือศาสนาพุทธ