สมุนไพรเป็นภูมิปัญญาของคนไทยที่สืบทอดกันมายาวนาน โดยสมุนไพรที่ปลูกรอบๆ บ้านเรานั้นสามารถนำมาใช้ปรุงอาหาร ทำเครื่องดื่ม หรือดัดแปลงมาใช้ประโยชน์ได้หลากหลาย แต่ละชนิดก็มีสรรพคุณช่วยบำรุงและฟื้นฟูร่างกายแตกต่างกัน ใครอยากมีคลังยาไว้รอบบ้านๆ ลองปลูกตั้งแต่วันนี้ได้เลย จะเลือกสักชนิดหรือทั้ง 7 ชนิดที่เราแนะนำกันในบทความนี้ก็ได้ รับรองว่าคุ้มค่าแน่นอน
กระชาย
ไม้ล้มลุกขนาดเล็ก แตกหน่อโดยเหง้าที่อยู่ใต้ดิน รากอวบกลมค่อนข้างยาว ออกรวมกันเป็นกระจุก ๆ สีน้ำตาลอ่อน กระชายเป็นสมุนไพรที่มีคุณค่าต่อร่างกายมาก ช่วยบำรุงสมอง บำรุงกระดูก บำรุงกล้ามเนื้อ แก้ผมร่วง ผมหงอก แก้ปวดท้อง ท้องอืด แน่นท้อง โดยเราสามารถนำกระชายมาปรุงเป็นเมนูอาหารต่างๆ ได้มากมาย วิธีปลูกก็แสนง่าย หาพื้นที่ในสวนไม่เยอะใหญ่มาก นำหัวหรือเหง้าฝังลงดินไป จากนั้นดูแลรดน้ำเป็นระยะ รอประมาณ 8-9 เดือนก็สามารถขุดขึ้นมาปรุงอาหารได้ สามารถปลูกแซมกับต้นไม้อื่นๆ หรือแค่ใส่กระถางก็ได้เช่นกัน
กะเพรา
ผักยอดฮิตของคนไทย นิยมนำมาปรุงอาหารหลายเมนู กะเพรามีกลิ่นและรสเฉพาะตัวสามารถกระตุ้นความอยากอาหารได้ดี นอกจากนั้นยังมีสรรพคุณในการแก้ท้องอืดท้องเฟ้อ สำหรับคุณค่าทางอาหาร สมุนไพรชนิดนี้มีเบต้าแคโรทีนสูง รวมไปถึงแคลเซียมและฟอสฟอรัส ที่ช่วยบำรุงกระดูกและฟันได้ อีกทั้งนำไปทำเป็นน้ำมันหอมระเหยใช้งานได้อีกหลายอย่าง วิธีปลูกก็ง่ายมาก เพียงหว่านเมล็ดลงไปในดิน รดน้ำตาม เมื่อต้นกล้าอายุครบเดือนให้แยกระยะออกจากกัน รอให้โตเต็มที่ก็เด็ดยอดมาใช้ทำอาหารได้
มะกรูด
อีกหนึ่งสมุนไพรคู่ครัวของคนไทยมาช้านาน สามารถใช้ประโยชน์ได้ทั้งใบและผล โดยใบสามารถใช้ประกอบอาหาร เช่น ต้มยำ ผัดพริกขิง ห่อหมก และฉู่ฉี่ ส่วนผล เราผิวมะกรูดใช้เป็นส่วนผสมของเครื่องแกงต่างๆ ได้ และนำมาใช้เพื่อประโยชน์ทางด้านความงาม และเป็นส่วนประกอบของยาสมุนไพรหลายอย่าง มะกรูดเป็นไม้ยืนต้นขนาดเล็ก มีกิ่งมาก จึงอาจจะต้องใช้พื้นที่ปลูกพอสมควร สามารถปลูกได้แบบตอนกิ่งหรือเพาะเมล็ด (โดยนำมาจากผลมะกรูดทั่วไปได้เลย) เมื่อปลูกไปประมาณ 6-8 เดือนจะมาใบมาใช้ประโยชน์ได้ หากต้องการผลให้ปลูกไปอีก 1-2 ปี
ข่า
อีกหนึ่งสมุนไพรที่นำมาประกอบอาหารได้มากมาย โดยหลายส่วนของข่าสามารถนำมารับประทานได้ โดยเหง้าข่าจะนำมาเป็นส่วนประกอบของอาหาร ส่วนดอกข่าและต้นอ่อนสามารถรับประทานได้เลย ข่าเป็นสมุนไพรที่มีคุณค่ามาก ใช้ได้ทั้งภายในและภายนอก ไม่ว่าจะเป็นการช่วยขับลม บำรุงธาตุ เป็นยาระบาย บรรเทาอาการไอ ช่วยย่อยอาหาร รวมถึงทาแก้ไฟลวก น้ำร้อนลวก กลากเกลื้อน ลมพิษ แมลงมีพิษกัดต่อย ข่าปลูกได้โดยใช้เหง้า นิยมปลูกไว้ริมรั้วเพราะต้นจะค่อนข้างสูง ควรปลูกในฤดูฝนเพราะข่าชอบดินชุ่มฉ่ำ ปลูกโดยวางเหง้าให้ต้นชี้ขึ้นด้านบน กลบดินให้มิด รดน้ำสม่ำเสมอ รอประมาณ 8 เดือนก็นำมาใช้ประโยชน์ได้
ตะไคร้
สมุนไพรสารพัดประโยชน์ที่ควมมีไว้ติดบ้าน จุดเด่นคือกลิ่นหอมแบบเฉพาะตัว สามารถนำมาปรุงเป็นอาหารได้หลายเมนู หรือน้ำมาต้มเป็นน้ำสมุนไพรให้รสชาติดี แถมยังนำมาสกัดเป็นน้ำมันหอมระเหย โดยตะไคร้มีคุณสมบัติขับลม ลดการบีบตัวของลำไส้ แก้จุกเสียดแน่นท้อง ช่วยขับปัสสาวะ และแก้อาการปัสสาวะขัด กลิ่นหอมของตะไคร้ยังช่วยไล่แมลงได้หลายชนิดด้วย การปลูกสามารถลงดินหรือใส่ภาชนะก็ได้ เพียงนำเหง้าตะไคร้มาปักลงดิน ใส่ปุ๋ยและรดน้ำให้ชุ่ม
ขิง
อีกหนึ่งวัตถุดิบยอดนิยมในอาหารไทย ขิงสามารถมาปรุงเป็นเมนูแสนอร่อยได้มากมาย ไม่ว่าจะเป็นตำรับคาวหรือหวาน แถมยังนำไปต้มเป็นน้ำสมุนไพรได้อีกด้วย ตำราแพทย์จีนยกย่องให้ขิงเป็นยาอายุวัฒนะ เพราะขิงมีสรรพคุณรักษาอาการร้อนใน ช่วยลดอาการปวดศีรษะและไมเกรน แก้ท้องอืดท้องเฟ้อ และช่วยขับลมได้ อีกทั้งยังช่วยต่อต้านสารอนุมูลอิสระ และลดระดับคอเลสเตอรอลและไขมันในหลอดเลือด วิธีปลูกขิงก็ง่ายมากเพียงนำเหง้ามาหั่นเป็นชิ้นๆ ให้มีตาติดชิ้นละ 2-3 ตา แช่น้ำยาป้องกันโรค ผึ่งแห้งแล้วลงดินได้เลย เลือกที่ปลูกไม่ให้โดนแสงแดดโดยตรงเพื่อป้องกันรากเน่า
สะระแหน่
สมุนไพรอีกชนิดที่มีกลิ่นหอมแรง ช่วยดับคาวได้ดี มักนำมาปรุงแต่งอาหาร กินกับน้ำพริกหรือทำชาสมุนไพรได้ ประโยชน์ของสะระแหน่ยังใช้ทำน้ำมันหอมระเหยใช้ได้หลากหลายวัตถุประสงค์อีกด้วย เห็นต้นเล็กๆ แบบนี้สะระแหน่อัดแน่นไปด้วยสารอาหารมากมาย อาทิ วิตามินซี วิตามินเอ วิตามินบี 1 วิตามินบี 2 วิตามินบี 3 เบตาแคโรทีน แคลเซียม ฟอสฟอรัส และเหล็ก วิธีปลูกไม่มีอะไรยุ่งยากเพียงนำยอดสะระแหน่มาแช่น้ำไว้ค้างคืนจนเริ่มมีรากงอก หาภาชนะขนาดพอเหมาะมา เติมดินลงไปครึ่งหนึ่งตามด้วยน้ำ ปักสะระแหน่ลงไปแล้ววางทิ้งไว้ในที่ๆ มีแสงรำไร ไม่กี่วันใบอ่อนก็จะผลิออกมา
